بازی گولفند، نسخه ترجمه شده و ایرانی بازی جهانی و موفق Lamboozled، یک بازی کارتی آموزشی در زمینه سواد رسانه‌ای است که توسط تیمی از پژوهشگران و طراحان آموزشی در دانشگاه کلمبیا طراحی و توسعه یافته و مورد تقدیر بسیاری از معلمان، پژوهشگران و فعالان حوزه آموزش رسانه‌ای در سراسر دنیا قرار گرفته است. این بازی با هدف آموزش مهارت‌های تحلیل اخبار و تشخیص اطلاعات نادرست به نوجوانان طراحی شده است.
نام فارسی این بازی، «گولفند»، ترکیبی است هوشمندانه از دو واژه:
- «گول» به معنای فریب
- و «گوسفند» که در دنیای بازی، نماد شهروندانی است که در معرض اخبار جعلی قرار دارند
گولفند چه مهارت‌هایی را تقویت می‌کند؟
- تفکر انتقادی
- تحلیل محتوا
- اعتبارسنجی منابع
- بررسی شواهد و مدارک
- همکاری گروهی و بحث سالم
- مهارت‌های سواد رسانه‌ای در عصر اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی
هدف از طراحی این بازی
در دنیای امروز، نوجوانان در معرض حجم بالایی از اطلاعات آنلاین قرار دارند. بسیاری از این اطلاعات می‌توانند نادرست، تحریف‌شده یا کاملاً جعلی باشند. بدون آموزش مناسب، تشخیص واقعیت از دروغ می‌تواند برای نوجوانان بسیار دشوار باشد.
هدف اصلی از طراحی این بازی آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای به نوجوانان در قالب یک بازی سرگرم‌کننده است. با توجه به افزایش اخبار جعلی و اطلاعات نادرست در فضای مجازی، سازندگان این بازی تلاش کرده‌اند تا با استفاده از روش‌های آموزشی مبتنی بر بازی، به دانش‌آموزان کمک کنند تا توانایی تشخیص و تحلیل اخبار را به دست آورند.
بازی گولفند در پاسخ به این نیاز طراحی شده است؛ ابزاری سرگرم‌کننده و آموزشی که به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا:
- مهارت تحلیل اخبار را تقویت کنند
- منابع اطلاعات را بررسی و ارزیابی کنند
- نسبت به اخبار جعلی و نیت‌های پشت آن‌ها هوشیار باشند
- در قالب یک بازی مشارکتی، یاد بگیرند و بیاموزند
اهداف آموزشی بازی عبارتند از:
- توانمندسازی دانش‌آموزان در تشخیص و تجزیه‌وتحلیل اخبار
- تقویت تفکر انتقادی و توانایی بررسی منابع
- آموزش مفاهیم پایه‌ای سواد رسانه‌ای به روش عملی
- ایجاد تعامل و گفتگو میان دانش‌آموزان درباره واقعیت، شواهد و خبرسازی
بازی برای چه کسانی مناسب است؟
- نوجوانان (۱۲ سال به بالا)
- دانش‌آموزان دبیرستانی و راهنمایی
- والدین و فرزندان به‌صورت خانوادگی
- معلمان و مربیان در محیط کلاس
- مربیان رسانه‌ای و فعالان فرهنگی
ساختار بازی
بازی در شهر خیالی “چمنزارهای سبز” جریان دارد که ساکنان آن گوسفندانی هستند که در معرض اخبار مختلف قرار می‌گیرند. بازیکنان باید به این گوسفندان کمک کنند تا اخبار واقعی را از جعلی تشخیص دهند. استفاده از این دنیای خیالی به منظور دوری از مباحث سیاسی و ایجاد فضایی بی‌طرف برای آموزش بوده است.
تعداد بازیکنان:
بازی را می‌توان با ۲ تا ۶ نفر انجام داد. در محیط کلاس یا گروهی، می‌توان گروه‌هایی ۲ یا ۳ نفره تشکیل داد و هم‌زمان چند دور بازی را پیش برد.
اجزای بازی:
بازی شامل چهار دسته کارت است:
- کارت خبر (News Cards)
شامل داستان‌هایی است که ممکن است واقعی یا جعلی باشند. هر کارت شامل خلاصه‌ای از یک رویداد، تیتر، و اطلاعات جزئی است. بازیکنان باید درباره این اخبار تحقیق کنند. - کارت شواهد (Evidence Cards)
این کارت‌ها شامل منابع یا سرنخ‌هایی برای راستی‌آزمایی مانند منبع خبر، عکس، آدرس URL، اظهار نظر متخصص و… هستند که می‌توانند درستی یا نادرستی خبر را تایید یا رد کنند. - کارت اقدام (Action Cards)
این کارت‌ها بر جریان بازی تأثیر می‌گذارند. مثلا «کارت یکی از بازیکنان را بدزد»، «نوبت را رد کن»، «شواهدت را دوباره بررسی کن». - کارت چرخه یا چالش (Cycle Cards)
کارت‌هایی که می‌توانند دور را بازگردانند یا یک بازی کوچک درون بازی ایجاد کنند. - دفتر امتیاز یا نشانگرها: برای ثبت امتیاز بازیکنان در طول بازی.
- دفترچه راهنما: خلاصه‌ای از قوانین برای در دسترس بودن در حین بازی.
آماده‌سازی قبل از بازی
- کارت‌های هر دسته را جدا کرده و بر زده (Shuffle) کنید.
- به هر بازیکن:
۱ کارت خبر
۴ کارت شواهد بدهید. - (کارت‌های اقدام و چرخه فعلاً در وسط باقی می‌مانند)
- بازیکنان می‌توانند کارت‌های خود را ببینند اما کارت‌های شواهد و اقدام را مخفی نگه دارند.
- بازیکنی به‌صورت تصادفی انتخاب می‌شود تا بازی را شروع کند.
نحوه اجرای بازی
- شروع بازی
هر بازیکن یک کارت خبر دریافت می‌کند و چهار کارت شواهد به‌صورت تصادفی به او داده می‌شود. - تحلیل خبر
بازیکنان باید با استفاده از کارت‌های شواهد، صحت خبر خود را بررسی کنند. در این مرحله، تحلیل منبع، بررسی URL، توجه به احساسات برانگیخته‌شده توسط خبر و… اهمیت دارد. - ارائه مدارک
هر بازیکن در نوبت خود، شواهد مرتبط با خبر را ارائه می‌دهد. بازیکنان دیگر می‌توانند نظر دهند یا چالش ایجاد کنند. - امتیازدهی
کارت‌های شواهد بسته به قدرت استناد (مثلا منبع معتبر در برابر نقل قول ناشناس) دارای امتیاز ۲ یا ۳ هستند. هر بازیکنی که مدارک قوی‌تر و استدلال بهتر ارائه دهد، امتیاز بیشتری می‌گیرد. - برنده بازی
بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که یک بازیکن همه کارت‌های خود را بازی کند و بهترین پرونده را بسازد. این بازیکن برنده است.
نحوه پایان بازی
بازی می‌تواند به یکی از شکل‌های زیر پایان یابد:
- مدت‌زمان محدود: مثلاً ۳۰ یا ۴۵ دقیقه، و بازیکنی که بیشترین امتیاز را دارد برنده است.
- دور کامل: وقتی همه بازیکنان ۳ بار کارت خبر دریافت کردند.
- پایان کارت‌ها: وقتی کارت‌های خبر تمام شود.
نکات کلیدی برای اجرای بهتر
- معلمان می‌توانند سناریوهایی براساس اخبار روز و فرهنگ محلی طراحی کرده و کارت‌های جدید بسازند.
- می‌توان از دانش‌آموزان خواست که شواهد را بصورت زنده جستجو کنند (مثلاً از طریق گوگل یا سایت‌های راستی‌آزمایی مانند رواج24 یا فکت‌نامه).
- بازی انعطاف‌پذیر است و می‌توان آن را در کلاس درس، خانه، مساجد و کانون ها یا حتی آنلاین اجرا کرد.
- استفاده از گفت‌وگو و بحث آزاد میان بازیکنان به تعمیق یادگیری کمک می‌کند.
- در نسخه‌های پیشرفته‌تر، دانش‌آموزان می‌توانند کارت‌های جعلی خود را طراحی کنند و گروهی با آن مقابله کنند.
علاقه‌مند به اجرای این محتوا در شهر خود هستید؟
ما از مشارکت شما استقبال می‌کنیم.
برای هماهنگی و آغاز همکاری، اینجا کلیک کنید و به صفحه همکاری با پویش بروید.
📦 ارسال به تمام نقاط ایران | تضمین کیفیت | همراه با پشتیبانی آموزشی
