گزارشها و شواهد متعددی از وجود عملیات سوءاطلاعات علیه کاربران ایرانی در فضای مجازی وجود دارد. گزارشهای موردی از منابع مختلف و همچنین موقعیت ژئوپلیتیکی و تقابلهای سیاسی که ایران در مرکز آن قرارگرفته، شکی در وجود این عملیات علیه ایران نگذاشته است. اما به دلیل عدم دسترسی به مجموعه کاملی از دادهها و انحصار، تا به حال پژوهش جامعی در بررسی ابعاد این عملیات صورت نگرفته است. در این جزوه که بخشی از کتاب عملیات تاثیر است، با نظر به برخی گزارشهای موجود در این زمینه، بررسی مختصری درباره عملیات سوءاطلاعات و عملیات تأثیر در فضای اجتماعی ایران خواهیم داشت.
پروژه IranDisinfo توسط مرکز تعامل جهانی وزارت امور خارجه آمریکا GEC تأسیس شد و مأموریت اعلام شده آن مقابله تبلیغاتی و اطلاعاتی با ایران بوده است. بنا به اعلام GEC مبلغ 1.5 میلیون دلار پشتیبانی مالی برای این طرح تخصیص داده شده بود. بودجهای که طبق اعلام وبسایت پروژه، برای «آشکار کردن سوءاطلاعات تولید شده توسط جمهوری اسلامی ایران از طریق مواضع رسمی، رسانههای تبلیغاتی وابسته به دولت ایران، دستکاری در شبکههای اجتماعی و موارد دیگر.» هزینه شده است.
مدیر اسبق GEC برت براون گفت: «بودجهای که ابتدائاً در دولت اوباما برای مقابله با سوء اطلاعات روسیه یا تبلیغات علیه داعش در نظر گرفته شده بود، دیگر در این موضوعات مورد استفاده قرار نمیگیرد، اما آنها (اشاره به دولت ترامپ) این پول را برای حمله به توافق [هستهای] ایران و [خود کشور] ایران استفاده میکنند».
سال 2019 گاردین در گزارشی خبر داد وزارت امور خارجه آمریکا بودجه مالی گروه IranDisinfo را که قصد مبارزه با تبلیغات ایران را داشتند، قطع کرد. بنابراین گزارش پس از آنکه ترولهای این گروه روزنامه نگاران و فعالان حقوق بشر آمریکایی را که مواضعی معتدلتر از دولت ترامپ در رابطه با ایران داشتند هدف گرفتند، اعتراضات فعالان مدنی در آمریکا به این امر سبب شد که دولت آمریکا حمایت مالی از این پروژه را تعلیق کند.
بحث و جدال درباره این پروژه چنان سریع گسترش یافت که یک هفته پس از تعلیق بودجه این پروژه توسط وزارت امور خارجه، الهان عمر نماینده دموکرات کنگره آمریکا خواستار شفافسازی در این زمینه شد.
در ادامه جنجالهای مربوط به IranDisinfo رسانهها و خبرنگاران از ارتباط مالی و حمایت آمریکا از IranDisinfo و همکاری برخی دیگر گروهها همچون بنیاد دفاع از دموکراسی FDDدر این پروژه و دیگر پروژههای مشابه علیه دولت ایران سخن گفتند.
الجزیره در گزارشی ابعادی تازه از عملیات سوءاطلاعات علیه ایران را آشکار کرد و به فعالیت گسترده گروه مجاهدین خلق(منافقین) در شکلدهی عملیات سوءاطلاعات علیه کاربران ایرانی اشاره کرد. بنا بر تخمین الجزیره گروه مجاهدین خلق «حدود 1000 تا 1500 نفر» از اعضای خود را به عنوان فعال آنلاین در پایگاه خود در تیرانا (کشور آلبانی) مستقر کرده که نقش آنها با استفاده از «چند هزار» حساب جعلی توییتر برای تبلیغ محتوای ضد رژیم ایران است.
در سال 2007، کاخ سفید در توجیه تصمیم خود برای خروج از توافق هستهای بیانیهای صادر نمود و در آن به مقالهی نویسندهای به نام حشمت علوی اینگونه استناد کرد: «بودجه جاری ایران عمدتاً از طریق نفت، مالیات، افزایش اوراق قرضه، [و] از بین بردن پول نقد یا یارانه برای ایرانیان تأمین میشود، طبق مقاله یکی از همکاران فوربس، حشمت علوی که توسط یک مقام کاخ سفید برای ما ارسال شدهاست، این مقاله مدعی شده بود که درآمد حاصله از برجام منجر به افزایش بودجه نظامی ایران و گسترش فعالیتهای منطقهای ایران شده بود». چندی بعد تیم تحقیقاتی پایگاه خبری Intercept در گزارشی توضیح داد که حشمت علوی که کاخ سفید به عنوان منبع برای توجیه تصمیمات سیاست خارجیاش از او نام برده است، در حقیقت یک شخصیت ساختگی است که به صورت گروهی توسط ترولهای وابسته به گروه منافقین اداره میشود. در عرض چند ساعت از انتشار گزارش Intercept، توییتر حساب کاربری حشمت علوی را به حالت تعلیق درآورد. با این حال، یک هفته بعد، حساب کاربری به طرز مرموزی دوباره ظاهر شد و دوباره به فعالیت تبلیغاتی خود علیه ایران ادامه داد
جف گلدبرگ تحلیلگر و فعال در زمینه دستکاری رسانهای اشاره میکند که توییتر – که از اظهارنظر در این مورد خودداری کرده است – بی سر و صدا حساب کاربری حشمت علوی را از تعلیق درآورد. همچنین جان بولتون مشاور امنیت ملی ایاالت متحده (بولتون از آوریل 2018 تا سپتامبر 2019 در این سمت بود) از بابت سخنرانی در رویدادهای مجاهدین خلق در طول چند سال مبلغ گزافی دریافت کرده است و به عنوان نیروی محرکه مشروعیت بخشیدن به مریم رجوی، رهبر مجاهدین خلق، و معرفی او به عنوان یک گزینه مناسب برای رهبری ایران در صورت موفقیت سیاست براندازی دولت ترامپ نقش داشته است.
مورد دیگر از عملیات سوءاطلاعات علیه کاربران ایرانی که توجه رسانههای بینالمللی را جلب نمود، جریان ساختگی حمایت از کنفرانس ورشو با محوریت هشتگ #WeSupportPolandSummit در سال 2019 بود. بیبیسی در گزارشی نوشت: تجزیه و تحلیل هشتگ نشان میدهد که بیش از 288،000 بار از ژانویه توسط 12،439 حساب منحصر به فرد، با دو موج غیرمعمول در 15 و 19 ژانویه استفاده شده است. از این تعداد حداقل 88% کل از طریق retweets بوده است که به طور غیرمعمولی زیاد است. به طور مثال کاربر Banuyetehrani یکی از 10 کاربر با بیشترین استفاده از این هشتگ است. این حساب در حوالی 2018 ایجاد شده است و از آن زمان 69000 بار توییت کرده است، و به طور متوسط 287 توییت در روز است که این نوع فعالیت هیچ تشابهی به کاربران حقیقی ندارد و مربوط به ترولها و باتها است.
مورد مشابه دیگر مربوط به هشتگهای مربوط به قتل دکتر فرشید هکی در تاریخ 29 مهرماه 1397 بود. انتشار این خبر در توییتر همراه با شکلگیری یک عملیات روانی مجازی علیه ایران شد که به واسطه آن دولت ایران بدون هیچ مدرکی متهم به عاملیت در قتل این شخص شده بود. این خبر در حالی منتشر شد که تنها دو روز از تأیید رسمی دولت عربستان سعودی مبنی بر قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه میگذشت. در این عملیات که تلاش برای انحراف افکار عمومی از پرونده رسوایی قتل خاشقچی داشته، در مجموع تعداد 76,053 توییت توسط 14.000 کاربر منحصر به فرد منتشر شد. شکل زیر نشاندهنده گروههای فعال در شبکه ریتوییت مربوط به این موضوع دارد که فعالیت غیرعادی حسابهای با گرایش ضد حکومت جمهوری اسلامی در گسترش این هشتگ مشهود و برجسته بوده است.