پویش ملی مواجهه با اخبار جعلی؛ محور فعالیت‌های واحد بانوان سازمان سراج در استان قزوین در سال 1403
در عصر حاض فضای مجازی به یکی از مهم‌ترین منابع دسترسی به اطلاعات تبدیل شده است. اما در این دنیای پر از داده و خبر، شناسایی و مقابله با اخبار جعلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اخبار نه‌تنها می‌توانند آگاهی عمومی را مخدوش کنند بلکه تاثیرات منفی گسترده‌ای بر تصمیم‌گیری‌ها و روابط اجتماعی دارند. در این راستا، واحد بانوان سازمان سراج استان قزوین در تلاش است تا با برگزاری برنامه‌های مختلف، آگاهی و مهارت‌های مقابله با اخبار جعلی را در میان گروه‌های مختلف جامعه ارتقا دهد.
سرکار خانم شاهده طاهری، مسئول بانوان سازمان سراج استان قزوین، در گفتگویی به فعالیت‌های شبکه بانوان سراج استان قزوین در پویش ملی مواجهه با اخبار جعلی اشاره کرد و اهمیت این برنامه‌ها را در دنیای امروز توضیح داد. به گفته ایشان، در چند ماه اخیر این سازمان برنامه‌های متعددی را در قالب کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی در استان قزوین برگزار کرده است که هدف آن‌ها توانمندسازی قشرهای مختلف بانوان برای شناسایی اخبار جعلی و مقابله با تاثیرات منفی آن‌ها بوده است.
در سال 1403 شبکه مربیان واحد بانوان سازمان سراج استان قزوین با ورود به حداقل 12 مدرسه در حدود 270 جلسه توانستند به بیش از 1480 نفر از دانش آموزان این مدارس آموزش‌های ضروری در خصوص شناسایی اخبارجعلی را ارائه دهند. این اقدام مستمر و مهم گام موثری در مسیر ارتقای سواد فضای مجازی نسل نوجوان و مقابله با چالش‌های دنیای دیجیتال به شمار می‌رود.
یکی از نخستین برنامه‌های اجرا شده، کارگاه بلاگرها و اخبار جعلی بود که در خردادماه 1403 با همکاری موسسه تربیتی نسیم معرفت برگزار شد. این کارگاه سه جلسه‌ای به 20 دختر نوجوان آگاهی‌های لازم در خصوص شناسایی اخبار جعلی و چگونگی مقابله با آن‌ها را آموزش داد. در این کارگاه، شرکت‌کنندگان یاد گرفتند که چگونه با استفاده از منابع معتبر و تکنیک‌های مختلف، اطلاعات صحیح را از نادرست تفکیک کنند.
در تیر و مرداد همان سال، کارگاه‌های دیگری تحت عنوان “اخبار جعلی، تکنیک‌های اقناع و بلاگرها” برگزار شد که در آن 30 دانش‌آموز در 8 جلسه با شیوه‌های تحلیل و شناسایی اخبار جعلی آشنا شدند. این کارگاه‌ها با همکاری اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزی برگزار گردید و به‌ویژه بر روی نقش بلاگرها در انتشار اخبار و اطلاعات تأکید داشت. آموزش‌هایی که به دانش‌آموزان داده شد، به آن‌ها کمک کرد تا به مهارت‌های رسانه‌ای خود افزوده و بتوانند اخبار جعلی را شناسایی کنند.
یکی دیگر از برنامه‌های ویژه که در اردیبهشت ماه برگزار شد، کارگاه “سواد روایت با محوریت اخبار جعلی” بود که برای 50 خبرنگار برگزار گردید. این کارگاه با همکاری مجموعه‌هایی چون نسرا و بسیج رسانه، به خبرنگاران آموخت که چگونه می‌توانند اخبار صحیح را روایت کرده و از انتشار اخبار نادرست جلوگیری کنند. این برنامه به‌ویژه برای افرادی که در زمینه رسانه فعالیت می‌کنند، از اهمیت بالایی برخوردار بود چرا که خبرنگاران نقش کلیدی در آگاهی‌بخشی به جامعه دارند.
در اردیبهشت ماه همان سال، دوره ضمن خدمت با محوریت اخبار جعلی نیز برای 80 معلم سواد فضای مجازی برگزار شد. این دوره که در 12 جلسه برگزار گردید، با همکاری اداره کل آموزش و پرورش استان قزوین طراحی شد و هدف آن، آموزش مواجهه صحیح با اخبار جعلی به معلمان بود تا آن‌ها بتوانند این مهارت‌ها را به دانش‌آموزان خود منتقل کنند و در کلاس‌های درس به تفکیک اخبار صحیح از نادرست بپردازند.
یکی دیگر از برنامه‌های موفق این پویش، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در اعتکاف دانش‌آموزی در دی ماه 1403 بود. این کارگاه‌ها در یکی از مساجد استان قزوین در 5 جلسه با حضور 460 دانش‌آموز برگزار شد و در آن‌ها به‌ویژه بر روی اهمیت تحلیل اطلاعات و آگاهی نسبت به اخبار جعلی تأکید شد. این برنامه‌ها در راستای افزایش آگاهی نسل جوان از تهدیدات فضای مجازی و چگونگی مواجهه با اخبار نادرست طراحی شدند.
اما یکی از مهم‌ترین و جدیدترین برنامه‌های اجرا شده در این راستا، طرح “پازل” بود که به‌عنوان یک رویداد رقابتی برای دانش‌آموزان برگزار شد. این رویداد ویژه در شهر ری تهران و با حضور 40 دانش‌آموز برگزار گردید. در این برنامه، پنج نفر از مربیان شبکه بانوان سراج استان قزوین به‌عنوان مدرسان این کارگاه‌ها حضور داشتند. طرح “پازل” به‌طور خاص با هدف آشنایی بیشتر دانش‌آموزان با اخبار جعلی طراحی شد و شرکت‌کنندگان در قالب یک رقابت تعاملی به تجزیه و تحلیل اخبار پرداختند. این رویداد، علاوه بر ارائه آموزش‌های علمی در زمینه شناسایی اخبار جعلی، فرصتی بود برای افزایش همکاری و تفکر گروهی میان دانش‌آموزان، و در نتیجه، ارتقای سطح آگاهی رسانه‌ای آن‌ها.
خانم طاهری در ادامه به اهمیت این فعالیت‌ها اشاره کرده و گفت که هدف اصلی از برگزاری این کارگاه‌ها، توانمندسازی بانوان و آگاه‌سازی آن‌ها در برابر اخبار جعلی است. ایشان افزود که با توجه به گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، این مهارت‌ها برای همه افراد جامعه به‌ویژه نسل جوان که به‌طور مستمر با اخبار مختلف درگیر هستند، ضروری است. این آموزش‌ها به دانش‌آموزان، معلمان، خبرنگاران کمک کرده تا آگاهی بیشتری در زمینه شناسایی اخبار جعلی پیدا کرده و از انتشار آن‌ها جلوگیری کنند.
سرکار خانم طاهری بیان کردند که پویش ملی مواجهه با اخبار جعلی گامی مؤثر در جهت ارتقاء سطح آگاهی و توانمندسازی جامعه در برابر تهدیدات فضای مجازی است. ایشان بر این نکته تأکید کردند که این برنامه‌ها نه تنها برای افراد شرکت‌کننده در آن‌ها، بلکه برای جامعه به‌طور کلی بسیار سودمند است و می‌تواند نقشی مهم در کاهش آثار منفی اخبار جعلی بر افکار عمومی و روابط اجتماعی ایفا کند.