اطلاعات غلط تنها منحصر به اخبار متنی نیست. کار وقتی دشوارتر می‌شود که تصاویر و ویدئوها نیز دست‌کاری می‌شوند. فراتر از این‌ها، صداها نیز دست‌کاری می‌شوند. مثلاً از هر ده نفر، شش نفر قادر نخواهند بود که دریابند تصاویر دست‌کاری شده‌اند. شاید بگویید که ما با تکنیک‌ها و نرم‌افزارهای ویرایش فیلم و تصویر آشنایی نداریم پس در مقابل تشخیص این‌گونه تصاویر جعلی، خلع سلاح می‌شویم. اما بهتر است با شناخت انواع دست‌کاری‌های بصری و نکاتی که می‌تواند در تحلیل اطلاعات بصریِ غلط، راهگشا باشد آشنا شوید.
انواع دست‌کاری‌های بصری
- محتوای بصری عمداً دست‌کاری‌شده:
این نوع محتوا به دو صورت انجام می‌شود. ممکن است با استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش تصویر و فیلم، مانند فتوشاپ، دست‌کاری عمدی بر روی تصاویر به‌قصد ایجاد محتوای بصری غلط ایجاد شود یا از ابتدا تصویری به نیت ارائه و ایجاد اطلاعات غلط تولید گردد.
تصویری از جلسۀ هیئت دولت در سال 97 پخش شد با تیتر «حمایت از کالای ایرانی به روایت تصویر». در این تصویر، زنان هیئت دولت در دستان خود بسته‌هایی با برندهای خارجی حمل می‌کردند که این تصویر باعث تهییج افکار عمومی می‌شود. اما اصل تصویر چه بود؟ افرادی عامدانه با استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش تصویر، دو برند خارجی را بر روی بسته‌های در دست زنان هیئت دولت ترسیم کرده بودند.
- محتوای بصری غیرمرتبط با رویداد:
ممکن است محتوای بصری، مربوط به رویدادی در گذشته یا هر رویداد دیگری باشد، اما از تصویر برای رویدادی جدید بهره‌برداری شود. در شکلی دیگر، محتوای بصری همراه با اطلاعات غلط است. به این معنا که محتوای بصری ویرایش نشده است، اما همراه با اطلاعات یا ادعایی غلط منتشر می‌شود.
این تصویر با عنوان آب‌خوردن زنی خوزستانی از جوی، در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد که به‌عنوان سندی بر بحران شرایط آب در خوزستان مطرح می‌شد، اما تصویر حداقل برای ده سال پیش بوده و هدف اصلی تصویر اصلی بیان مطلبی دیگر بوده است.
- گزینش انتخابی تصاویر:
ممکن است تصاویر واقعی و بدون ویرایش باشند، اما این‌که تصاویر چگونه انتخاب و پشت‌هم چیده شوند، در برداشت مخاطبان تأثیرگذار و گاه گمراه‌کننده خواهد بود. چینش تعمدی برخی تصاویر کنار هم که به برداشتی غلط منجر شود، در این دسته قرار می‌گیرد.