کاربران رسانههای اجتماعی را میتوان به چهار دسته تقسیم کرد:
- کاربران متقاعدکننده: با اهداف خاصی اخبار جعلی را برای اثرگذاری بر دیگران منتشر میکنند.
- کاربران زودباور: به راحتی متقاعد شده و اخبار جعلی را باور میکنند.
- کاربران مقاوم: در برابر اخبار جعلی کمتر تحت تأثیر قرار میگیرند، اما تأثیر روشنگرانهای بر دیگران ندارند.
- کاربران روشنگر: دیرباورند و نه تنها خود تحت تأثیر اخبار جعلی قرار نمیگیرند، بلکه دیگران را نیز از جعلی بودن آن آگاه میسازند.
حسابهای کاربری مخرب
- رباتهای اجتماعی: حسابهای خودکار که به انتشار و بازنشر اخبار جعلی کمک میکنند و اغلب به شکل حسابهای جعلی ظاهر میشوند. این رباتها میتوانند به صورت هماهنگ و خودکار مجموعهای از خبرهای جعلی را در فضای مجازی پمپاژ کنند.
- ترولها: کاربران واقعی که با هدف ایجاد اختلال در جوامع آنلاین و تحریک احساسات منفی میان کاربران فعالیت میکنند. این کاربران به طور گروهی و سازماندهیشده عمل میکنند و میتوانند احساس شک و تردید را در میان دیگر کاربران نهادینه کنند.
- کاربران سایبرگ: ترکیبی از حسابهای واقعی و جعلی که میتوانند اخبار جعلی را به روشهایی که ورودیهای انسانی و ماشینی را ترکیب میکند، گسترش دهند. این نوع حسابها به انتشار خبرهای جعلی کمک کرده و سوئیچ آسان بین انسانها و رباتها فرصتهای منحصر به فردی برای آنها فراهم میسازد.
مهمترین کنشگران گسترش اخبار جعلی
در جوامع گروههایی هستند که میتوانند خبرهای جعلی را نهادینه کرده و به افزایش مصرف و بازنشر آنها بین کاربران دامن بزنند.
الف. سلبریتی[1]:
افراد مشهوری که به واسطه یک مهارت خاص هنری، ورزشی و یا … به شهرت رسیده، این افراد که به طور طبیعی علاقمندان زیادی در فضای حقیقی و مجازی دارند معمولاً در موضوعات غیر تخصصی اظهار نظر میکنند.
ب. خرده سلبریتی[2]:
خرده سلبریتی افرادی هستند که شهرت خود را وامدار رسانههای اجتماعی هستند. این افراد ازآنجهت که توانایی به خصوصی در سایر عرصهها نظیر ورزش، کسبوکار، اقتصاد و یا سیاست ندارند از پلتفرمهای اجتماعی برای کسب شهرت استفاده میکنند. تلویزیون می تواند جایگاه آنان را تثبیت کند. راجرز به آنها معیارهای پوچ میگوید.
ج. خردهفرهنگهای مؤثر در پربازدید شدن
انجمنهای اینترنتی مورد دیگری است که در راستای گسترش خبر جعلی حرکت میکنند، این انجمنها که از آن جمله میتوان به انجمن «فورچان»[3] اشاره کرد. با ادعای دفاع از آزادی، کاربران را تشویق میکنند تا بهصورت ناشناس مطالب موردنظرشان را در این وبسایت منتشر کنند.
[1] Celebrity
[2] Micro Celebrity
[3] 4chan