به گزارش مرکز مقابله با شایعات سایبری سازمان فضای مجازی سراج، موضوع «آب» به عنوان یکی از مهمترین موارد زندگی انسان، در این روزهای گرم سال مساله‌ای چالش برانگیز برای کشور و مسئولان شده است. مشکلاتی که دلایل مختلفی از جمله سیل اخیر، کاهش بارندگی و ذخایر سد و مانند این‌ها دارد. در این میان اما روایت رسانه‌های فارسی زبان از مشکلات این چند روز دنبال چیز دیگریست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
از شهرکرد تا همدان!
چندی پیش، پس از جریان جاری شدن سیل در شهرکرد و گِل‌آلود شدن آب سرچشمه که منجر به قطعی آب این شهر شد ، قطعی آب در همدان نیز مردم را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرد. دلیل قطعی آب در این استان کمبود بارش و افت ذخایر آبی از جمله کاهش ذخیره سد اکباتان بوده که به گفته فرهاد بختیاری‌فر مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان برنامه‌ای برای مدیریت فشار و توزیع آب در شبکه شهری همدان طراحی شده است.
ناگفته نماند توزیع آب در شهر همدان به ۲ بخش الف و ب تقسیم شده که مناطق زیر پوشش گروه الف از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۱۵ و مناطق گروه ب از ساعت ۱۵ تا ساعت ۲۱ و به صورت چرخشی با مدیریت توزیع آب از منابع آبی بهره‌مند می‌شوند. اکنون با کاهش منابع آبی سد اکباتان، از منابع آب‌های زیرزمینی نظیر ۷۰ حلقه چاه در مناطق دشت همدان- بهار و خالق‌وردی برای تامین آب مورد نیاز مردم در شهر همدان استفاده می‌شود.
واکنش کاربران فضای مجازی به موضوع
بررسی محتواهای منتشر شده در فضای مجازی در بازه زمانی قطعی آب در شهرکرد و استان همدان، حکایت از داغ بودن موضوع در فضای مجازی دارد؛ مثلاً در پیام‌رسان تلگرام که فراگیرترین رسانه در اختیار کاربران است، فقط در بازه زمانی روزهای ۲۸ ام مرداد الی ۳۰ ام، نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر مطالب مربوط به ماجرای قطعی آب را در این پیام رسان دیده و برای یکدیگر ارسال کرده‌اند.
اهمیت ماجرا در فضای مجازی در حالیست که در روز ۲۹ ام مردادماه این موضوع با هشتگ #قطع_آب به ترند یک تولید محتوا در این پیام‌رسان تبدیل می‌شود. طبیعتاً موضوعی بیشترین تولید محتوا را به خود اختصاص می‌دهد در فضای مجازی به ترند تبدیل می‌شود.
سکوت برای فارسی زبان‌ها تعریف نشده است
فراگیری هشتک #قطعی_آب در فضای مجازی بستر مناسبی را برای رسانه‌های فارسی زبان فراهم کرد تا با انتشار فیلم‌هایی از شهروندخبرنگاران، فضای خبری این جریان را دست بگیرند. نگاهی دقیق به تیترهایی که این رسانه‌ها برای محتواهای خود استفاده کرده اند نیز نشان می دهد این رسانه‌ها سراغ واژهای رفتند که بتوانند بیشتر بازدید را برای محتواهای خود به دنبال داشته باشند. علاوه بر این، در این رسانه‌ها اخبار به گونه‌ای چارچوب‌بندی می‌شوند که گویا دولت، دغدغه مردم را ندارد و از مشکلات مردم ناآگاه است. مثلاً در همین مثال فوق، شبکه بی بی سی فارسی با تیتر «قطعی آب به همدان رسید» تلاش می‌کند مطلب خود را طوری به مخاطب عرضه کند که گویا در همه جای ایران مشکل قطع آب وجود دارد.
شبکه من و تو نیز که به طور عمدتاً محتواهای از این دست را از زبان شهروند خبرنگاران نقل می‌کند و با انتشار ویدئوهایی پی در پی همان خط بی بی سی فارسی را دنبال می‌کند.
بررسی محتوای منتشر شده در شبکه سعودی ایران اینترنشنال نیز حکایت از همان خط خبری بی بی سی و من و تو دارد؛ به عنوان مثال این شبکه تیتر «شهرهای ایران» را برای خبری که یک شهروندخبرنگار برای آن منتشر کرده، انتخاب کرده است. این در حالیست که مشکل قطعی آب در طی هفته‌های گذشته صرفاً برای دو شهر شهرکرد و به تازگی همدان اتفاق افتاده است. اما این رسانه تلاش می‌کند این مساله را به کل کشور تعمیم دهد. باید توجه داشت که بارها این رسانه‌ها ادعا کرده‌اند، رخدادهای داخل ایران و سایر کشورها را بدون قضاوت منتشر خواهند کرد؛ اما بررسی این ادعا با عملکردشان نشان می‌دهد همه این‌ها از یک اتاق فکر در خصوص اتفاقات ایران خط گرفته و عمل می‌کنند.
واقعیت ماجرا چیست؟
این در حالیست که علاوه بر مسئولان استانی نظیر استاندار، فرماندار، شهردار و… علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو، شخصاً در ۲۹ مردادماه جهت بازدید از وضعیت آب رسانی همدان به این استان سفر کرد و در جریان اقدامات قرار گرفت. او هفته گذشته در خصوص بحران آبی شهرکرد نیز در ۲۳ مردادماه برای بررسی میدانی به استان چهارمحال و بختیاری سفر کرد تا از نزدیک در جریان این مشکل و تلاش‌ها برای رفع مشکل قرار بگیرد.
اما بررسی محتواهای خبری منتشر شده در تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی این رسانه‌ها نشان می دهد که هیچ خبری مبنی بر حضور مسئولان دولتی در این رسانه‌ها نیست. این در حالیست که اگر از منظر پوشش خبری و ارزش خبری شهرت هم رسانه‌ای بخواهد خبری را منتشر کند، می‌بایست این خبر را پوشش می‌داد.
کمی به عقب برگردیم…
اگر کارنامه دولت قبل در مواقع بحران و چالش‌های پیش آمده برای استان‌های مختلف، بررسی شود، عدم حضور فوری و نبود دغدغه برای مسئولان سابق عیان می‌شود. مدیریت بحران از راه دور سبب انتقادهای زیادی از جانب مردم و همچنین برخی مسئولان شده بود و زمانی که این رفتار با ماموریت‌های فوری دولت جدید که برای حضور شبانه یا به هنگام در شرایط بحرانی مقایسه می‌شود، در دستور کار قرار گرفتن تنش‌های مردم و احساس همدردی با آنان در دولت سیزدهم بیانگر آن است که بر خلاف گفتمان رایج در رسانه‌های معاند اتفاقاً در دولت جدید مردم برای حاکمیت از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
سانسور؛ جزء جداناشدنی رسانه‌های معاند
به گزارش مرکز مقابله با شایعات سایبری سازمان فضای مجازی سراج، مانور روی بخشی از خبر و عدم مخابره اخبار جامع یکی از روش‌های اطلاع‌رسانی رسانه‌های معاند است تا آن چه را هدف قرار داده‌اند نشانه بگیرند و افکار عمومی را نیز به همان سمت سوق دهند. انتشار ویدئوهای شهروندخبرنگاران و مشکلات مردم بهانه‌ای شد تا با بازنشر این دست اخبار، حضور فوری مسئولان و وزیر نیرو در مواقع بحرانی به حاشیه کشیده شود و اقدامات دولت برای رسیدگی به مشکلات مردم مغفول بماند.
