هر روز که میگذرد، فضای مجازی و ترکیب آن با تکنولوژی‌های جدیدی مانند واقعیت مجازی و واقعیت افزوده نگران کننده‌تر می‌شوند. در واقع فضای مجازی و نمودهای جدید آن زندگی جدیدی را ساخته‌اند که به موازات زندگی واقعی انسان‌ها رو به رشد و بلکه رو به غلبه است. به نظر میرسد که زندگی دوم درکمین زندگی اول است. از شما دعوت میکنیم که با زیست پلاس همراه شوید تا با یکدیگر درباره زندگی دوم بیشتر بدانیم.
زندگی دوم چیست؟
فناوری های ارتباطی جدید (فضای مجازی) در عصر حاضر، با ویژگی‌هایی مانند سرعت، دسترسی آسان، حجم بسیار بالای ذخیره اطلاعات، دقت، افزایش توان انتخاب، تعامل، درگیر کردن هم زمان چند حس و انجام دادن هم زمان چند کار با هم، توان غلبه بر چهار محدودیت را برای انسان مهیا کرده اند. آن چهار محدودیت عبارت‌اند از زمان، مکان، امکان و زبان. برای مثال در گذشته شما باید در یک زمان و مکان مشخص در بانک حضور می‌داشتید و یک تراکنش بانکی را انجام می‌دادید. اما امروزه در هر زمان و مکانی، امکان انجام این کار برای شما فراهم است. همچنین شما به راحتی از هر کجای دنیا می‌توانید در برخی از دوره های معتبرترین دانشگاه های جهان به صورت آنلاین شرکت کنید و با ابزارهای آنلاینی که در اختیار دارید از سدِ محدودیت زبان نیز به آسانی عبور کنید.
بسیاری از ما ساعت‌های زیادی از زندگی خودمان را در طول روز در فضای مجازی زندگی میکنیم. با توجه به این مسئله، فضای سایبر بستر شکل گیری یک زندگی جدید، با انواعی از قوانین جدید برای انسان است که از آن زندگی تعبیر به زندگی دوم (Second Life) میکنیم. این زندگی که به موازات زندگی واقعی ما یا همان زندگی نخست (First Life) برای انسان به وجود آمده است، با چنان سرعتی در حال فراگیر شدن است که عملا در کمین زندگی اول و واقعی بوده و آن را تحت الشعاع خود قرار داده است. زندگی دوم محیطی است که دالان ورود به آن فضای مجازی است.
موج چهارم و عصر فضای مجازی
در طول تاریخ گاهی تغییرات شگرفی در زندگی انسان رخ میدهد که از آن تعبیر به انقلاب یا موج می‌شود. در این میان می‌توان چند موج را نام برد:
- موج اول (انقلاب کشاورزی): این موج از 800 سال قبل از میلاد مسیح تا قرن هفدهم میلادی بوده است.
- موج دوم (انقلاب صنعتی): از قرن هفدهم تا بیستم به وجود آمد که در آن تولید محصولات صنعتی و افزایش تیراژ آن از اهداف اصلی جوامع بود و تغییرات زیادی دروضعیت بهداشت، اقتصاد، فرهنگ و کیفیت زندگی و آسایش بشر پدید آورد.
- موج سوم (جامعه اطلاعاتی): این موج که از سال 1950 شروع شده و همچنان کم و بیش ادامه دارد باعث شد که ارتباطات سریع‌تر شده و فاصله‌ها کمتر شود. تا جایی که در این موج عدم دسترسی سریع به اطلاعات و دنیای دیجیتال نمادی از کمتر توسعه یافتگی شده است و همچنین یکی از شاخص‌های بی عدالتی عدم دسترسی به فناوری‌های نوین است. اینترنت بارزترین محصول موج سوم است.
- موج چهارم (عصر فضای مجازی): این موج با ظهور فضای مجازی و امکان ارتباطات مجازی در دنیای سه بعدی محقق خواهد شد. در این موج یک شبکه جهانی در هم تنیده وجود خواهد داشت که در آن همه چیز به همه کس متصل می‌شود. مردم، دستگاه‌ها، منابع طبیعی، خطوط تولید صنعتی، مراکز تولید و تمامیِ جوانب زندگی اقتصادی و اجتماعی به آن متصل می‌شود و همه اشیا دارای هویت دیجیتال خواهند بود.
با این حساب، زندگی دوم مدت‌هاست شروع شده است و احتمالا در یک یا دو دهه آینده به اوج و قله‌ی کمال خود، یعنی امکان ارتباطات مجازی در دنیای سه بعدی خواهد رسید. در ادامه‌ی این مقاله شما را با مظاهری از این زندگی جدید و آینده‌ای که در انتظار خواهد بود آشنا خواهیم ساخت.
ردپاهای زندگی دومِ سه بعدی
زندگی دوم به ساده‌ترین شکل همین ارتباطات روزمره ما در فضای مجازی است. شما در حال حاضر با ورود به یک پیامرسان، مطالعه مقاله در یک وبسایت، حضور دریک شبکه اجتماعی، انجام یک بازی رایانه‌ای و … در حال تجربه‌ای جدید در یک فضای جدید زندگی هستید. فضایی که به خصوص در بازی‌های رایانه‌ای بیشتر جلوه‌گر می‌شود و طعم نوعی زندگی را به ذائقه‌ی شما میچشاند. بنابراین، شما اکنون مدت زمانِ زیادی را در زندگی دوم سپری می‌کنید. اما با سیر تحولات عمیق در بسترهای تکنولوژیک، نمودِ زندگی دوم نیز گاهی عمیق‌تر بوده است که در ادامه به آن‌ها اشاره میکنیم.
- بازی زندگی دوم (زندگی دو بعدی)
زندگی دوم (Second Life) نام یک بازی رایانه‌ای است که در سال 2003، توسط شرکت لیندن لب (یکی از معروف ترین شرکت های مدیریت بازی های آنلاین) در سانفرانسیسکو، با ایده‌پردازی فیلیپ روزدل (Philip Rosedale) طراحی شده است.
فیلیپ این بازی تحت وب را اینگونه توصیف می‌کند:
زندگی دوم، یک بازی رایانه ای نیست؛ بلکه جایی است که مردم آنگونه که می‌پسندند، زندگی می‌کنند، سرگرمی دارند و حتی به شکلی که دوست دارند، درآمد کسب می‌کنند. در واقع، زندگی دوم، بهترین محل برای کسانی است که از محیط اطرافشان خسته شده اند یا در شرایط بد آب و هوایی یا کاری زندگی می‌نمایند. زندگی دوم، دنیایی است که مطابق با میل افراد طراحی می شود. (ویستا، ۱۳۹۲)
بنابراین، بازی زندگی دوم، نه برای بازی، که برای زندگی دوم فضای مجازی طراحی و توسعه داده شد و پس از آن حتی برخی از نهاد‌های اجتماعی و سیاسی مانند دانشگاه تگزاس، ايالات متحده، دانشگاه استنفورد، ايالات متحده، دانشگاه فناوري Arcada، فنلاند، پلیس فدرال آمریکا و… نیز عضو این بازی شدند.
در این بازی شما زندگی دومِ خودتان را با ساختن یک آواتار آغاز می‌کنید. آواتار (Avatar) یک تصویر الکترونیکی یا کارتونی از کاربر است که می‌تواند متفاوت با من حقیقی کاربر باشد. بعضی از افراد آواتار را شبیه به خود و بعضی کاملاً متفاوت از خود می سازند. البته بازی زندگی دوم آنطور که سازندگان آن مد نظرشان بود پیشرفت چشم گیری نکرد؛ اما قطعا فصل جدیدی از ایده پردازی‌های آینده را مشخص ساخت.
- پروژه‌ی متاورس
متاورس در صورتی که به اهداف خود برسد، نمونه‌ی کاملی از تحقق زندگی دوم در فضای مجازی خواهد بود. متاورس از دو واژه متا Meta و Verse تشکیل شده است. کلمه متا به معنی «برتر» و «فراتر» و وِرس که از کلمه Universe به معنای «گیتی، جهان یا عالم» گرفته شده است، به معنی «جهانی» است. بنابراین می‌توان متاورس را «جهان برتر» یا «فراجهان» نامگذاری کرد.
متاورس یک فناوری است که از محیط‌های مجازی سه بعدی آنلاین غیرمتمرکز و پایدار تشکیل می‌شود. این دنیای مجازی از طریق هدست‌های واقعیت مجازی، عینک‌های واقعیت افزوده، گوشی‌های هوشمند، رایانه‌های شخصی و کنسول‌های بازی قابل دسترسی خواهد بود.
بنابراین در متاورس تکنولوژیِ واقعیت مجازی VR و واقعیت افزوده AR با بلاک چین ادغام می‌شوند و یک جهانِ موازی برای انسان می‌سازند. جالب است بدانید که قبل از رونمایی از متاورس، یک فیلم سینمایی با موضوع زندگی دوم در فضای سه بعدی با نام بازیکن شماره یک آماده (Ready Player One) توسط استیون اسپیلبرگ تولید و در سال 2018 اکران شد.
تماشای این فیلم سینمایی را به کسانی که اهل دیدن فیلم‌های علمی تخیلی هستند پیشنهاد میکنیم. تمامِ پیام این فیلم این است که با ترسیم آینده نشان میدهد که چگونه زندگی دوم در کمین زندگی اول نشسته است و می‌تواند آن را به اضمحلال بکشاند. در نهایت این فیلم به دنبال آن است که بگوید این تکنولوژی نیازمند قانونگذاری است و الا می‌تواند آسیب‌های فراوانی را به دنبال داشته باشد.
آسیب‌های زندگی دوم
همانطور که گفتیم، زندگی دوم، زندگی اول و واقعی انسان‌ها را به شدت تحت تاثیرات خود قرار داده است. در واقع زندگی دوم مانند سایه‌ای از ترس و ابهام در کمین زندگی اول است و می‌تواند آن را چار آسیب‌هایی جبران ناپذیری کند. یکی از آثار زندگی دوم تغییر اولویت‌هاست. این زندگی با رفع ظاهری و خیالیِ برخی از محدودیت‌های زندگیِ واقعی، اسنان را به سوی خود کشانده و اولویت اول خود می‌گرداند. در این میان، انسانی که گمشده‌های خود را ظاهرا در محیط دیگری پیدا کرده است، تدریجا رو به سوی آن میگذارد و زندگی اول را به دست فراموشی خواهد سپرد. فردگرایی، مرگ خانواده، اضمحلال جامعه، مرگ ارزش‌ها، مرگ حریم خصوصی و سوء استفاده جریان سرمایه داری از این فضا، از دیگر آسیب‌های تحقق نمود کامل زندگی دوم خواهد بود.
(نویسنده: #محمدسخایی )