به گزارش مرکز مقابله با شایعات، به تازگی رسانه کیهان لندن گزارشی را از نتایج یک موسسه نظرسنجی با این تیتر منتشر کرده است: “نتایج نظرسنجی اِرفی: جمهوری اسلامی روی بشکه باروت”. کیهان لندن در این خبر مطرح می‌کند: بر اساس گزارش اِرفی، نظرسنجی مربوطه در طول یک شبانه‌روز پاسخ‌های حدود 18 هزار نفر را دریافت کرده و با رعایت تمامی احتیاط‌های مربوط به نظرسنجی‌های علمی از بین کل شرکت کنندگان، نظر پنج هزار نفر را مبنای بررسی تحلیلی خود قرار داده است. نتیجه‌ای که از این نظرسنجی حاصل شده شوق و میل ایرانیان را برای دوران پس از حکومت مذهبی نشان می‌دهد. این رسانه در آخر هم تاکید کرده نتایج این نظرسنجی بر روی وب سایت موسسه ارفی قرار دارد. کیهان لندن در پایان گزارش خود توضیح می‌دهد که موسسه اِرفی یک موسسه پژوهش و پیش‌بینی تجربی است که در آمریکا استقرار دارد.

موسسه اِرفی واقعا یک موسسه پژوهشی آمریکایی است؟

یکی از راه‌های شناخت موسسات علمی و پژوهشی معتبر تعداد مقالاتی است که به آن‌ها ارجاع داده می‌شود. جستجو در گوگل نشان می‌دهد، غیر از سایت خود موسسه و سایت و صفحه توئیتری کیهان لندن نه تنها در هیچ مطلب و مقاله علمی ارجاعی به موسسه ارفی صورت نگرفته بلکه نامی هم از این موسسه در سایت‌های مختلف دیده نمی‌شود.

ضمن اینکه در بین موسسات نظرسنجی آمریکایی هم نامی از موسسه ارفی به چشم نمی‌خورد.

اما کیهان لندن ادعای دیگری نیز در این گزارش مطرح می‌کند و آن این است که موسسه اِرفی با رعایت همه اصول علمی این نظرسنجی را انجام داده است. در حالی که بررسی شیوه نظرسنجی صورت گرفته خلاف این ادعا را اثبات می‌کند. بررسی وبگاه موسسه ارفی و سایت خبری کیهان لندن نشان می‌دهد، نظرسنجی به صورت ارائه لینک در سایت و صفحه کیهان لندن انجام شده و این شیوه از نظر علمی کاملا مردود است. به این دلیل که وقتی لینک نظرسنجی از طریق یک رسانه خبری با رویکرد سیاسی مشخص ارائه می‌شود، اکثر شرکت کنندگان در آن از بین مخاطبان و دنبال کنندگان آن رسانه هستند، بنابراین به طور طبیعی نتایج به دست آمده همسو و هم جهت با اهداف آن رسانه خواهد بود.

ضمن اینکه کیهان لندن در گزارش خود به چند خط نتیجه محتوایی از این نظرسنجی اکتفا کرده و مخاطب را برای دیدن نتیجه کامل به سایت موسسه ارفی ارجاع داده است، در حالی که جستجو در سایت این موسسه هم نتیجه‌ای ندارد و به جز چند مقاله در موضوعات مختلف هیچ مطلبی پیرامون این نظرسنجی در سایت بارگزاری نشده است.

اما نکته جالب دیگری که در بررسی این خبر به دست آمد، این است که کیهان لندن هر چند وقت یک بار یک لینک نظرسنجی موسسه ارفی را منتشر کرده و چند روز بعد نتایج آن را اعلام می‌کند. اتفاقی که حتی در رسانه‌های همسو با کیهان لندن هم نمی‌افتد، با این اوصاف به نظر می‌رسد، گویی این وبگاه اینترنتی تنها برای پشتیبانی از رسانه کیهان لندن فعالیت می‌کند.

جمع بندی

به گزارش مرکز مقابله با شایعات، کیهان لندن در خبر و گزارشی که منتشر کرده از برخی تکنیک‌های عملیات روانی در رسانه از جمله تعمیم جزء به کل، عبارات وصفی، ارائه آمار و ارقام و ارجاع مخاطب به یک موسسه علمی استفاده کرده است. با توجه به اینکه در عصر حاضر عرصه خبر و رسانه کارکردی فراتر از اطلاع‌رسانی پیدا کرده و خبرسازی، اخبار جعلی، شایعات و استفاده از تکنیک‌های رسانه‌ای امری رایج در دنیای خبر شده است، اصل اولیه در مواجهه با هر خبری این است که تا آن را صحت‌سنجی و راستی آزمایی نکردیم، باور نکرده و بازنشر نکنیم.